Маусым айының соңында Сенат Алматы мен Астананың мәслихаттарына жол қозғалысына қатысты мәселелерде кеңірек құқық беретін заңды мақұлдады, деп хабарлайды Tengri Auto.
Kolesa.kz жазуынша, енді мәслихаттар жалпы жол қозғалысы ережелерінде (ЖҚЕ) жоқ нормаларды да өздері бекіте алады. Оның ішінде – ақылы автотұрақтар мен айыптұрақтардың жұмыс тәртібін де реттейді.
Бұл дегеніміз, енді олар эвакуациялау және айыптұрақта сақтау ережелері мен тарифтерін өздері белгілей алады. Төлем екі бөлікке бөлінеді: көлікті алып кету үшін және күн сайын сақтау үшін алынады.
Айыптұрақтар 2025 жылдың күзіне дейін, яғни тарифтер бекітілгеннен кейін ғана ақылы болады.
Заңгер не дейді?
Автокөлік жөніндегі заңгер Михаил Будянский бұл жаңашылдықтың қарапайым жүргізушілер үшін не білдіретінін түсіндіріп берді. Оның айтуынша, жаңа ережелер кінәсіз жүргізушілердің өзіне де қиындық тудыруы мүмкін.
Басты проблема – жемқорлық
Михаилдің ойынша, ақылы айыптұрақ инспекторлардың жүргізушілерге қысым жасауына жол ашуы мүмкін:
«Бұрын тек “айыптұраққа қоямын” деп қорқытатын. Енді “ол ақылы, күн сайын төлейсің” дейді. Содан кейін жүргізушілер мәселені “орнында шешудің” жолын іздей бастайды. Бұл – тура жол жемқорлыққа», – дейді заңгер.
Кінәсіз болсаңыз да төлеуге тура келеді
Михаил мысал ретінде мына жағдайды келтіреді: апат болды, кімнің кінәлі екені белгісіз. Екі көлік те айыптұраққа жеткізіледі. Кейін сот сіздің жазықсыз екеніңізді анықтайды. Бірақ көлігіңіз тұрған күндер үшін сіз әлдеқашан төлем жасаған боласыз.
«Иә, кейін кінәлі тараптан ақшаны талап ете аласыз. Бірақ бастапқыда бәрібір өзіңіз төлейсіз. Бұл – әділетсіз», – дейді ол.
Сот шешіміне дейін – ақылы тұру
Протоколмен келіспей, шағым берсеңіз де, көлігіңіз айыптұрақта тұра береді. Ал сот процесі апталап созылуы мүмкін.
«Мысалы, көлік иесіне 200 мың теңге көлемінде залал келген. Сот процестері заң бойынша 60 күнге дейін созылуы мүмкін. Сол уақыт ішінде көлігін айыптұрақта ұстағаны үшін адам ақша төлейді», – дейді Михаил.
Бизнеске де соққы
Мәселе кәсіпкерлерге де әсер етеді. Мысалы, такси апатқа ұшыраса, көлік айыптұраққа кетеді. Фирма кінәлі адамды анықтап жатқанда, көлік жұмыс істемейді, ал айыптұраққа ақша төлене береді.
«Бұл – кәсіпкерлерге, әсіресе автокөлікті жалға беретіндерге ауыр соққы. Артық шығын, артық әбігер», – дейді заңгер.
Заң мақсатына жетпейді
Билік айыптұрақтарды жеңілдетуді көздеп отырғанын айтса да, Михаил бұлмен келіспейді.
«Ешкім әдейі барып айыптұраққа тұра қалмайды. ЖКО – бұл кездейсоқ жағдай. Айыптұрақты ақылы ету апаттар мен эвакуация санын азайтпайды. Бұл тек жүргізушілерге қосымша қиындық пен шығын әкеледі», – дейді ол.
Заңгер не ұсынады?
Михаилдің айтуынша, айыптұрақтарды ақылы ету идеясының өзі талқылауға тұрарлық. Бірақ әділет принципі сақталуы тиіс:
-
Кінәсі дәлелденбеген жүргізушіден ақы алмау;
-
Сот және шағымдану кезеңінде айыптұрақты ақысыз ету;
-
Эвакуация қажет болатын жағдайларды нақты көрсету;
-
Нақты статистикаға сүйеніп, көліктер не себепті эвакуацияланатынын зерттеу.