Қобыз бен Жетігенге Деген Сұраныс Артып Жатыр

Соңғы жылдары қобыз бен жетіген сынды дәстүрлі музыкалық аспаптарға сұраныс едәуір артқан. Жастар арасында халық музыкасына деген қызығушылықтың жоғарылауы, өнердің осы түрлерін жаңғыртуға және ұлттық мәдениетті сақтау мақсатын көздеген шаралардың көбеюіне себеп болды. Осы аспаптарды меңгеруге ниет білдірушілер саны да көбейіп, музыкалық мектептер мен курстарда қобыз бен жетіген сабақтарына қатысушылардың қатары өсіп отыр. Қазақстанның мәдениеті мен өнер саласында қобыз бен жетігінің алатын орны ерекше, сондықтан олардың танымалдылығы әрі қарай арта береді деген сенім бар.

— Өзіңіз туралы айтып берсеңіз. Ұлттық аспаптарды жасауға қалай келдіңіз?

— Мен Алматы облысы Нарынқол ауданында туып-өстім. Бала кезімде сурет салуға әуес болдым, суретші боламын деп университетке түстім. Алайда, мен күткендей сурет өнерінде емес, қолөнер бөлімінде оқыдым. Ұлттық аспаптар жасаумен айналысып, төрт жылда музыкалық аспаптар жасау сыныбын тәмамдадым. Ирандағы фестивальде медаль иелендім. Ректор грант ұсынып, университетте магистратураны бітірдім. Соңғы 16 жылда саз аспаптар, зергерлік бұйымдар және теріден жасалған заттарды шеберханамда өндіріп келемін.

— Ұлттық аспаптарға сұраныс қалай, отандық және шетелдік нарықта?

— Бастапқыда ұлттық аспаптарға сұраныс өте жоғары болды, әсіресе Қытайдағы қазақ бауырларымыз сатып алатын. Алайда, Қытайдағы саяси өзгерістерге байланысты, аспап жіберу мүмкіндігі тоқтады. Содан кейін біз Астрахань мен басқа елдердегі қандастарымызбен интернет арқылы байланыс орнатып, жұмысымызды ары қарай жалғастырдық. Қазір отандық нарықта балалар аспаптары, домбыра, жетіген және прима қобыздарға сұраныс жоғары, бүгінгі таңда назарымыз осы өнімдерді өндіруге бағытталған.

— Бір аспапты жасауға қанша уақыт кетеді?

— Бір аспапты жасауға шамамен 7-15 күн кетеді, ал кейбір аспаптарымды 5-10 жыл бойы аяқтай алмай жүргем. Балалар аспаптары, керісінше, 2-3 күнде дайындалады.

— Этнодизайн елімізде қалай дамуда? Шетелдік тәжірибе қандай?

— Этнодизайн біздің елде жеке шеберлердің ынтасымен дамуда. Дегенмен, мемлекет тарапынан белгілі бір бағдарлама жоқ. Мысалы, Иранда жыл сайын қолөнерге 1 миллиард доллар бөлінеді, ал бұл қаражат шеберлерге грант беру, шикізатпен қамтамасыз ету сияқты қажеттіліктер үшін жұмсалады. Соның нәтижесінде, Иранның кілемдері мен керамикалары әлемге танылды. Қазақстанда да солай болар деген үмітіміз бар.

— Әлеуметтік желілерде қолөнер мен ұлттық аспаптарды дәріптеу жолында қандай қадамдар жасадыңыз?

— Астанада өткен Көшпенділер ойындарынан бастап әлеуметтік желілерде белсенді бола бастадым. TikTok-қа танымдық роликтер түсіремін. Мұнда жастар мен балалардың назарын ұлттық қолөнерге аударуға тырысамын.

— Қандай ұлттық аспапты жасау сізге ең қиындық туғызады?

— Мен үшін аспаптарды жаңаша жасау қиын, өйткені оларды бұрынғы үлгілеріне сүйеніп құрастыру керек. Мен әр аспабымды сүйіспеншілікпен жасап, олардың өміршең болуын, халықтың қолында сақталуын қалаймын.

Бұған дейін Павлодарда дәулескер күйші Рүстембек Омаровтың домбырасы туралы жазған едік. Оны сақтап тұр.