Давлат хизматчилари даромадлари тўғрисидаги декларацияга нималар киритилиши мумкин ва нималар ёпиқ қолади?

Ўзбекистонда давлат хизматчиларининг даромадлари ва мол-мулкини декларация қилиш тўғрисидаги қонун лойиҳасини такомиллаштириш режалаштирилмоқда. Бу президентнинг 21 апрелдаги фармонида белгиланган бўлиб, унда 5 март куни Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгашининг кенгайтирилган йиғилишида белгиланган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни қабул қилиш кўзда тутилган.

Ҳужжатда декларациялаш субъектлари ва объектлари, акс эттириладиган маълумотлар рўйхати, декларацияларни тақдим этиш шакли ва тартиби, шунингдек, уларни текшириш механизми белгиланади.

Тузатишлар май ойининг охиригача ишлаб чиқилиши кутилмоқда. Ишлаб чиқиш учун Коррупцияга қарши курашиш агентлиги, Адлия вазирлиги ва Бош прокуратура масъул ҳисобланади.

Қайси маълумотлар ошкор қилинади, қайсилари йўқ?

«Газета.uz»нинг аниқлашича, Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши йиғилишида олтита тоифадаги маълумотларни мажбурий ошкор қилишни назарда тутувчи ўзгартиришлар киритиш топширилган:

• декларантнинг фамилияси, исми, отасининг исми;
• турмуш ўртоғи ва вояга етмаган фарзандлари тўғрисидаги маълумотлар;
• иш жойи ва эгаллаб турган лавозими;
• жами йиллик даромад;
• кўчмас мулк объектлари;
• транспорт воситалари.

Бунда 20 та тоифадаги маълумотлар, жумладан, яшаш жойи, қишлоқ хўжалиги ва хусусий амалиётдан олинган даромадлар, қимматли қоғозларга эгалик қилиш, пул маблағлари ва омонатлар, олинган мерос, базавий ҳисоблаш миқдорининг 200 бараваригача (75 млн сўм) миқдордаги совғалар, гонорарлар, БҲМнинг 100 бараваригача (37,5 млн сўм) миқдордаги пул мукофотлари, ютуқлар ва бошқалар ошкор этилмайди.

Декларация ҳар йили 1 апрелга қадар «Декларация» электрон ахборот тизими орқали тақдим этилади.

Декларацияланаётган мол-мулк тўғрисидаги маълумотлар ташкилотларнинг тегишли маълумотлар базалари орқали автоматик равишда интеграция қилинади.

Коррупцияга қарши курашиш агентлиги декларациялаш соҳасидаги ваколатли орган бўлади, текширувлар ўтказади ва маълумотларнинг очиқ қисмини ўз расмий веб-сайтида эълон қилади.

Давлат хизматчиларининг даромадларини декларациялаш тўғрисида

Давлат хизматчилари ва уларнинг турмуш ўртоқларининг даромадлари ва мол-мулкини декларациялаш тизимини Ўзбекистонда 2017 йилдан бошлаб жорий этишга ҳаракат қилинмоқда. Дастлаб мансабдор шахсларга мол-мулк декларацияси, даромад ва харажатлар, шунингдек, уларнинг ота-оналари, турмуш ўртоқлари ва фарзандлари тўғрисидаги маълумотларни топшириш мажбурияти юклатилиши кўзда тутилганди. Охирги таҳрирда фақат эр-хотинлар ва вояга етмаган болаларга тааллуқли бўлган даромадлар тўғрисидаги декларация қолди.

Президент фармони билан 2022 йил 1 январдан даромадларни декларация қилиш тизими жорий этилиши керак эди, лекин бу амалга ошмади. Қонун лойиҳаси Вазирлар Маҳкамасига 2021 йил 13 ноябрда киритилган. Бироқ ҳукумат ҳужжатни Олий Мажлис Қонунчилик палатасига киритмади, дея таъкидлади Коррупцияга қарши курашиш агентлиги.

Лойиҳада давлат хизматчиларининг даромадлари ва мол-мулкини декларациялашни икки босқичда жорий этиш таклиф этилмоқда:

• 1-босқич — президент, Қонунчилик палатаси депутатлари ва Сенат аъзолари, ҳукумат аъзолари, давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари раҳбарлари ва уларнинг ўринбосарлари;
• 2-босқич — бошқа давлат хизматчилари (ёрдамчи, техник ва хизмат кўрсатувчи ходимлардан ташқари).

2024 йилда агентлик раҳбари Акмал Бурханов «Газета.uz»га даромадларни декларациялаш тўғрисидаги қонун лойиҳаси деярли тайёрлиги, у вазирлик ва идоралар билан келишилган ва Адлия вазирлиги экспертизасидан ўтганини маълум қилганди.

Президентнинг қонунни қабул қилишни тезлаштириш бўйича топшириқларига қарамай, муддатлар кечиктирилди. Охирги марта март ойи бошида давлат раҳбари тегишли идораларга қисқа муддатда қонун лойиҳасини жамоатчилик муҳокамасига қўйиш ва 1 апрелгача кўриб чиқиш учун киритиш бўйича топшириқ берганди.