Марказида ажратилган йўлак мавжуд биринчи кўча. Тошкентдаги Шота Руставели кўчаси қандай ўзгаради?

Тошкент шаҳар ҳокимлиги сешанба куни Шота Руставели кўчасини комплекс реконструкция қилиш лойиҳасини тақдим этди. У Янги Сергели — Шота Руставели — Шаҳрисабз — Амир Темур транспорт йўлагининг бир қисми ҳисобланади. Матбуот анжуманида «Газета.uz» мухбирлари иштирок этди.

Ёзнинг уч ойига мўлжалланган қурилиш ишлари Миробод кўчаси билан кесишган чорраҳадан (Grand Mir меҳмонхонаси ёнидаги айлана) Чоштепа кўчаси билан кесишган чорраҳагача бўлган 6,5 километрлик ҳудудни қамраб олади. Йўлакнинг бошқа қисмларини реконструкция қилиш ишларини йил охирига қадар якунлаш режалаштирилган. Йўлакни реконструкция қилиш қиймати тахминан 50 миллион долларни ташкил этади.

Лойиҳа эскизи

Лойиҳа март ойида тақдим этилгандан сўнг, экспертларнинг фикр-мулоҳазалари ва таклифларини ҳисобга олган ҳолда қайта кўриб чиқишга қарор қилинди. Энди у қисман 2024 йилда эълон қилинган ва «Тошкент — кам эмиссияли автотранспортга инвестицияларни жадал жалб қилиш» лойиҳаси (Транспорт вазирлиги томонидан БМТТД билан биргаликда Глобал экологик жамғарма маблағлари ҳисобидан амалга оширилган) томонидан ишлаб чиқилган лойиҳага ўхшайди.

Асосий ўзгариш шундаки, ажратилган тасма (бошқа транспортдан жисмонан ажратилган) барибир кўчанинг марказига жойлаштиришга қарор қилинди. Бу йўлак Миробод кўчасидан Кичик ҳалқа йўли (Жанубий вокзал) кесишмасигача бўлган 5 км узунликдаги қисмни қамраб олади. Бундай ечим жамоат транспортининг тез ва тўсиқсиз ҳаракатланишини таъминлаб, уни янада жозибадор қилади. Узоқ муддатли истиқболда кўпроқ одамлар шахсий автомобилларини уйда қолдириб, жамоат транспортини танлашларига умид боғланмоқда. Бу, айниқса, ҳаракатланувчи таркиб кўпайганда ва у чиндан ҳам ишончли ҳамда қулай бўлганда амалга ошиши кутилмоқда.

Сергей Казак.

Tashkent Invest компанияси томонидан жалб қилинган Беларуснинг «СТиМ» компанияси мутахассиси Сергей Казакнинг айтишича, ҳозирги реконструкция режаси уч ой давомида ишлаб чиқилган. У ажратилган йўлакни кўча четларида ҳам, марказида ҳам жойлаштириш вариантлари кўриб чиқилганини таъкидлади.

Биринчи вариантда, Тошкент шаҳрининг барча кўчаларида кузатилиши мумкин бўлганидек, чекка қисмида ажратилган йўлак мавжуд бўлиб, можаролар муаммоси сақланиб қолади — автомобилларнинг маҳаллаларга тез-тез кириб-чиқиши, шунингдек, чорраҳалардаги қайта тизилиш, тўхташ жойларининг мавжудлиги жамоат транспорти ҳаракатини қийинлаштиради. Иккинчи вариантда кўчанинг ўтказиш ва ташиш (олиб кетиладиган одамлар сони) қобилияти тиғиз пайтларда ҳам, ундан ташқарида ҳам ошади.

Катталаштириш учун устига босинг.

Ҳисоб-китобларга кўра, ҳозирда ҳар бир йўналишда турлича (беш-олтита) бўлакларга эга бўлган Шота Руставели кўчасида шахсий транспорт воситаларининг ўртача тезлиги 23,6 км/соат, жамоат транспортининг ўртача тезлиги эса 18,5 км/соатни ташкил этмоқда.

Реконструкциядан сўнг бутун кўчада ажратилган тасма, тўхташ жойи ва велосипед йўлагидан ташқари, транспорт учун бир хил — учтадан тасма бўлади. Шу билан бирга, тасмалар кенгайтирилади. Ҳисоб-китобларга кўра, шахсий ва жамоат транспорти ҳаракати деярли 30 км/соатгача тезлашиши, авария даражаси эса 25 фоизга камайиши керак. Реконструкциядан кутилаётган умумий иқтисодий самара йилига 4,2 млн долларни ташкил этади. Кўчада 500 га яқин белгиланган тўхташ жойлари пайдо бўлади.

Бекат майдончалари ажратилган йўлакнинг икки томонида, кўчанинг ўртасида ҳам жойлаштирилади. Уларга йўловчилар тартибга солинадиган (светофорли) пиёдалар ўтиш жойлари орқали ўтадилар. Агар ҳозирги бекатларда уларнинг кичик майдони туфайли йўловчилар сиғмаса, янгиларининг майдони тахминан 250 квадрат метрни ташкил этади. Шу тариқа уларнинг сиғими ва йўловчилар оқими уч-тўрт баробар ошади.

Ҳозир бекатлар биттадан ортиқ «гармошка» автобусини қабул қила олмайди. Иккинчисининг «думи» чорраҳани тўсиб қўйиши мумкин. Янги бекатларнинг узунлиги бир вақтнинг ўзида учта «гармошка» ёки бошқа тўртта автобусга мўлжалланган бўлиб, 60 метрни ташкил этади.

Бекатлар ва шунга мос равишда пиёдалар ўтиш жойлари орасидаги масофа ўртача 400 метрни ташкил этади. Улар жойлашган жойларда қатнов қисми букилади, бу эса пиёдалар хавфсизлигини ошириши керак. Реконструкция қилинаётган кесмадаги ўтишларнинг умумий сони 16 тадан 20 тагача ортади.

Шаҳарсозлик бўйича мутахассислардан бирининг «Газета.uz»га анонимлик шарти билан таъкидлашича, чапга бурилишлар ва қайрилиб олишларни ёпиш қарори Нукус ва маҳалла ичидаги кўчаларга юкламани оширади. Кичик кўчаларда автотранспорт воситаларининг кўпайиши шундоқ ҳам пиёдалар йўлаги бўлмаган турар-жой ҳудудида йўл ҳаракати хавфсизлигини пасайтиради. Барча қайрилиш ва чапга бурилишларни ёпиш тўғрисида қарор қабул қилишда бир вақтнинг ўзида маҳаллалар ичида шароит яратиш керак, деди у.

Тошкент шаҳар ИИББ ЙҲХБ вакилининг маълум қилишича, ҳокимият маҳалла ичидаги кўчаларда хавфсизликни ошириш масаласи билан шуғулланади.

Лойиҳа муаллифлари, хусусан, Шота Руставели ва Муқимий кўчалари кесишмасида жамоат транспорти учун чапга бурилишни очмасликка қарор қилишди. Бундай ечимни «Тошкент — кам эмиссияли автотранспортга инвестицияларни жалб қилишни жадаллаштириш» гуруҳи таклиф қилган.

Шота Руставели ва Муқимий чорраҳасида ҳаракатни ташкил этиш схемаси.

Grand Mir меҳмонхонаси атрофида айлана бўйлаб ҳаракатни ташкил этиш схемаси.

Бутун коридор бўйлаб жамоат транспортига устуворлик бериш орқали светофор ҳаракатини мувофиқлаштириш тизимини жорий этиш режалаштирилган. Датчиклар автобусларнинг яқинлашаётганини аниқлаши ва уларнинг чапга бурилиши ёки чорраҳадан ўтиши учун светофор фазаларини созлаши керак.

Grand Mir меҳмонхонаси атрофидаги айланани қолдиришга, лекин «оролчалар»га бўлишга қарор қилинди (март ойидаги тақдимотда айлана ўрнига одатий чорраҳа ташкил этилиши ҳақида хабар берилган эди). Светофорларнинг ишлаш схемасини ўзгартириш тиғиз соатларда бу доирадаги кучли тирбандлик муаммосини ҳал қилиши керак.

Tashkent Invest раҳбари (компания шаҳар ҳокимлиги ва инвесторлар ўртасида воситачилик қилувчи ташкилот) Баҳром Шакиров Тошкент учун нуқтали яхшиланишлар етарли эмаслигини таъкидлади — «биз шаҳар ҳудудини қайта кўриб чиқиш вазифасини ўз олдимизга қўймоқдамиз.» У асосий тамойил одамларнинг манфаатлари ва эҳтиёжларини инобатга олиш, қулайлик ва хавфсизлик стандартларини ошириш эканлигини қўшимча қилди.

Баҳром Шакиров иш жараёнида бирорта дарахтга ҳам зарар етмаслигини алоҳида таъкидлади. Унинг айтишича, лойиҳа атроф-муҳитга таъсирни камайтиришни назарда тутади: маҳаллий шароитларга мослашган қўшимча дарахтлар экиш, шовқин ва чанг даражасини пасайтириш.

Пудратчи ва шу билан бирга реконструкция инвестори сифатида China Construction Fifth Engineering компанияси фаолият юритмоқда.

Лойиҳа давомида умумий майдони 310 минг квадрат метр бўлган йўл қопламаси, 21,3 минг квадрат метр пиёдалар йўлаклари, ёмғир канализацияси ва муҳандислик коммуникацияларини янгилаш режалаштирилган. Хусусан, 1982 йилда тортилган 2530 метр иссиқлик таъминоти тармоғи, 60 йилдан буён ишлаётган 760 метр ичимлик суви қувурларини янгилаш режалаштирилган. Бундан ташқари, уйларнинг фасадларини янгилаш, пешлавҳалар ва баннерларни шаҳарнинг ягона дизайн-кодига мувофиқлаштириш режалаштирилган.

Умуман олганда, транспорт йўналиши доирасида Тошкент шаҳар ҳокимлиги томонидан жамоат транспорти, интеллектуал транспорт тизимини ривожлантириш, самарали автотураргоҳ тизимини жорий этиш, велосипед ҳаракатини ривожлантириш ва йўл ҳаракати хавфсизлигини ошириш концепциялари каби бир қатор юқори даражадаги ҳужжатлар ишлаб чиқилмоқда.