Марказий банк сўровларида нархининг ўсиши бўйича гўшт етакчилик қилмоқда

Март ойида аҳолининг сезилаётган (шахсий) инфляция даражаси февраль ойига нисбатан 0,8 фоиз бандга пасайиб, 14,3 фоизни ташкил этди. Бу маълумот Марказий банкнинг сўровида келтирилган.

Регулятор хабарида респондентларнинг январь-февраль ойлари давомида қайси товар ва хизматлар нархи энг кўп ошгани ҳақидаги жавоблари келтирилган.

Баҳорнинг биринчи ойида гўшт ва сут маҳсулотлари нархининг кескин ошгани ҳақида хабар берган респондентларнинг улуши сезиларли даражада кўпайди — 64 фоиз (январда 41 фоиз, февралда 57 фоиз эди).

Иккинчи ўриндаги энг кўп берилган жавоб — газ ва электр энергияси нархининг ошиши — 34 фоиз (аввал 39 фоиз эди), ундан кейин бензин ва ёқилғи нархининг ошиши — 28 фоиз (аввал 37 фоиз эди).

Аҳоли, шунингдек, сабзавот ва мевалар нархининг 27 фоизга (32 фоиз), ўсимлик ёғининг 25 фоизга (22 фоиз), дори-дармонларнинг 24 фоизга (30 фоиз), йўлкира ва транспорт хизматларининг 18 фоизга (25 фоиз), кафе ва ресторан хизматларининг 16 фоизга (18 фоиз), қурилиш материалларининг 16 фоизга (16 фоиз), тиббий хизматларнинг 14 фоизга (18 фоиз) юқори даражада ошганини таъкидлади.

Ҳудудлар кесимида энг юқори ҳис қилинаётган инфляция Тошкентда сақланиб қолмоқда — сўровда қатнашганлар нархларнинг ўртача 16,2 фоизга ошганини айтишди (февраль ойида бу кўрсаткич 19 фоиз эди). Кейинги ўринларда Фарғона вилояти — 16% (18,2 фоиз), Наманган вилояти — 15,8 фоиз (15,5 фоиз) ва Сирдарё вилояти — 15,6 фоиз (13 фоиз) туради.

Аҳоли гуруҳлари орасида фан ва таълим соҳаси ходимлари 15,5 фоиз, ишлаб чиқариш ва қурилиш соҳаси ходимлари эса 14,9 фоиз юқори инфляция даражасини қайд этишди.

Даромади 15 млн сўмдан юқори бўлганларда ҳис қилинаётган инфляция 19,8 фоиздан 19,1 фоизга, 10−15 млн сўм даромадлиларда 17,2 фоиздан 16,3 фоизга, 7−10 млн сўм даромадлиларда 16,5 фоиздан 16 фоизга камайди.

Даромадсиз шахслар 15,1 фоизлик (аввалги 14,1 фоиз) инфляцияни ҳис қилишаётгани, даромади 2 млн сўмгача бўлганлар эса 13 фоизлик (14,4 фоиз) инфляцияни сезаётганлари ҳақида маълумот беришди.

Эслатиб ўтамиз, Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, март ойида нархларнинг асосий ўсиши мол гўшти — 8,3−8,8 фоиз (йил давомида 18,5 фоиз), қўй гўшти — 9,1 фоиз (19,4 фоиз) оралиғида кузатилган.

Расмий эълон қилинадиган инфляция даражаси кўп сонли уй хўжаликларининг талаби асосида шаклланадиган истеъмол нархлари индекси саватидаги барча товарлар ва хизматлар нархлари умумий даражасининг ўзгаришини акс эттиради. Шахсий (сезиладиган) инфляция инсон ёки оиланинг кундалик ҳаётида истеъмол қилинадиган товарлар ва хизматлар нархларининг ўзгариши асосида шаклланади. Агар мунтазам сотиб олинадиган товар нархи кўтарилса, бу камдан-кам сотиб олинадиган товар нархи кўтарилгандан кўра кўпроқ нарх ошиши ҳиссини уйғотади. Шундай қилиб, сезилаётган инфляция истеъмолчиларнинг кайфияти ва кутилмаларини акс эттирувчи ўзига хос ҳиссий барометр бўлиб, у уларнинг хатти-ҳаракатларига кучли таъсир кўрсатиши, иқтисодиётга бўлган ишонч даражасини пасайтириши ва харажатларга эмас, балки жамғаришга мойилликни ошириши мумкин (батафсил).